Tips & adviezen
Met geld gaan we vaak niet rationeel om
Geld knoeit met ons hoofd. We gaan er vaak minder rationeel mee om dan we zelf denken. Doordat mensen ook emoties kennen is het moeilijk om puur rationele keuzes te maken en is het risico groot dat foute geld- en beleggingsbeslissingen worden genomen met alle nadelige gevolgen van dien. We zijn allemaal mensen en we maken allemaal fouten.
Bron en foto: FFP
Mogelijke vooringenomenheden
We zijn allemaal emotioneel en stappen ook veelal in dezelfde valkuilen. Dit doen we trouwens zeker niet bewust. Er vinden duizenden processen per seconde plaats in onze hersenen. Onbewust zijn er verkeerde afspiegelingen van de werkelijkheid, mogelijke vooringenomenheden die betere geldbeslissingen in de weg staan, soms zelfs saboteren. Korte termijn versus in de toekomst denken, nu of voor later plannen. Herken je een van de volgende mogelijk vooringenomenheden in jouw eigen (financiële) leven?
Geldillusie
Vaak wordt de mate waarin het lukt om financiële doelen realiseren overschat. Een spaarrekening geeft in de toekomst niet automatisch voldoende geld. Dat komt o.a. door de geldillusie. Veel mensen gaan ervan uit dat geld niet in waarde verandert. Maar door inflatie is dat niet zo. Daardoor is er in de toekomst vaak meer geld nodig om een doel te realiseren.
Verliesaversie
Uit onderzoek blijkt dat verlies ongeveer twee keer zoveel pijn doet dan winst genot geeft. Een winst van 5 procent voelt als 5 procent, een verlies van 5 procent voelt als een verlies van 10 procent. Omdat veel mensen luisteren naar hun gevoel, verklaart dit de voorkeur voor een (renteloze) spaarrekening.
Spijtaversie
Spijtaversie speelt een rol bij beslissingen in winst- en verliessituaties. Het verschil met verliesaversie is subtiel. Spijtaversie is misschien het beste te begrijpen aan de hand van een voorbeeld:
Je mag een rij kiezen. In rij A ben je de duizendste bezoeker en krijg je € 100. In rij B krijgt de persoon vóór jou € 1.000 omdat deze de honderdduizendste bezoeker is en krijg jij als troostprijs € 150. De meeste personen kiezen voor rij A, hoewel ze bij B een groter bedrag krijgen. Maar in rij B wordt het plezier overschaduwd door de spijt dat jij niet iets eerder in de rij stond. Spijtaversie kun je, naast verliesaversie, gebruiken om te verklaren waarom verliezende aandelen te lang worden vastgehouden. Een mens neemt moeilijk een besluit waar hij misschien spijt van krijgt.
Mentaal boekhouden
Hierbij verdelen mensen hun inkomen in budgetten. Mensen die meer te besteden hebben letten minder op hun uitgavenpatroon dan zij die minder inkomen en vermogen hebben. Het fenomeen van mentaal boekhouden verklaart ook het verschijnsel dat dezelfde mensen zowel een lot in de loterij kopen als een verzekering afsluiten. Enerzijds zoeken zij dus risico, anderzijds dekken zij zich in.
Zelfoverschatting
Psychologische fouten worden gemaakt door zelfoverschatting. Mensen overschatten hun financiële ruimte en het gemak waarmee ze een lening kunnen terugbetalen en de juistheid van hun toekomstvoorspellingen.
Waarom toch dat kijken door een roze bril?
Het antwoord is eenvoudig: het is functioneel is en maakt de betreffende persoon gelukkiger. Zelfoverschatting is een positieve illusie die helpt om het ego te beschermen.
Een CFP-professional beschermt jou zo goed als mogelijk tegen zelfoverschatting en andere financiële vooroordelen. Hoe meer feedback een adviseur jou geeft, hoe beter jij jouw eigen kwaliteiten kan inschatten. Ken jezelf, zeiden de oude Grieken al. Dit alles leidt uiteindelijk tot een beter persoonlijk financieel advies.
Wil jij ook jouw financiële keuzes verbeteren en de psychologie van geld in jouw voordeel laten werken, in plaats van in je nadeel? Neem dan contact op met een CFP-professional.